Các bước xây dựng dự án học tập

Bước 1: Xây dựng chủ đề.

GV căn cứ vào nội dung tri thức phần VSV trong SGK sinh học 10. Bài 22, 23, 24, 25, 27, 28 có nội dung liên quan chặt chẽ với nhau. Nếu để HS thực hiện hoạt động nuôi cấy VSV thì tri thức lí thuyết sẽ được tường minh. Vì thông qua hoạt động này học sinh sẽ dễ dàng nhận ra yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của vi sinh vật, chỉ cần tỉ lệ nguyên liệu bị sai hoặc thay đổi nhiệt độ thì sản phẩm sẽ bị hỏng. Khi xác định được thời gian để hoàn thành một sản phẩm thì HS phải tìm cách giải thích được tốc độ và các giai đoạn sinh trưởng của VSV, tùy theo sản phẩm lên men HS tự tìm hiểu nguyên liệu và quá trình chuyển hóa vật chất (tổng hợp, phân giải) mà VSV đó tham gia. Kết hợp với thực tiễn địa phương, khả năng nhận thức của HS để thiết lập chủ đề.  

Chủ đề : Sản xuất một số sản phẩm ứng dụng của kĩ thuật lên men

(sản phẩm có thể là sữa chua, dưa chưa, kim chi, tương..........)

( Dự án này nhằm hiện thực hóa nội dung bài 22,23,24,25,27 trong sách giáo khoa sinh học 10) .

Bước 3: Dự kiến nguồn tài liệu

Những tài liệu có liên quan đến quá trình chế biến những sản phẩm lên men.

-         Trang Web

http://idoc.vn/tai-lieu/bai-bao-cao-quy-trinh-len-men-sua-chua.html

http://tailieu.vn/tag/quy-trinh-len-men-sua-chua.html

https://www.youtube.com/watch?v=pO97bvfGzOw

-         Sách tham khảo

+  Mai Sỹ Tuấn (Chủ biên) (2013) , Thực hành sinh học trong trường phổ thông, NXB Giáo Dục Việt Nam.

   +  Phạm Văn Ty (2013) , Bồi dưỡng học sinh giỏi Sinh học trung học phổ thông- Vi sinh vật, NXB Giáo Dục.

           + Nguyễn Thành Đạt (Tổng chủ biên) (2006) , Sinh học 10, NXB Giáo dục

   + Lê Gia Huy (Chủ biên) (2010) , Cơ sở công nghệ vi sinh vật và ứng dụng, NXB Giáo Dục.

          Bước 4: Xây dựng bộ câu hỏi

Bước 5: Dự kiến hoạt động học tập.

 Tổng thời gian là 5 tuần để thực hiện dự án. Theo phân phối chương trình sẽ có 5 tiết học trên lớp (môn sinh: mỗi tuần 1 tiết) .

Tiết học trên lớp có nội dung và các hoạt động cụ thể như sau: 

Tiết 1: Giới thiệu dự án học tập, yêu cầu về sản phẩm cuối cùng (1tập san hiển thị nội dung học tập, 1 bài báo cáo powerpiont, 1 loại sản phẩm len men cho mỗi nhóm) ,  xây dựng nhóm học tập, thống nhất cách liên lạc giữa GV với HS, giữa HS và HS. Phát tiêu chí đánh giá, bộ câu hỏi cho từng nhóm HS.

Tiết 2: Kiểm tra sự phân công hoạt động học tập của nhóm trưởng. Đôn đốc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ học tập của từng cá nhân. Giải đáp thắc mắc.

Nội dung học tập HS cần đạt được:

-         Biết và thực hiện được qui trình làm sữa chua

-         Xác định được đặc điểm (hình thái, cấu tạo) của VSV được nuôi cấy

-         Liệt kê được các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình nuôi cấy.

-         Xác định được cơ chế chuyển hóa hóa học diễn ra trong quá trình nuôi cấy VSV

* Bản chất của quá trình lên men và đông tụ của sữa chua

- Lên men Lactic là quá trình quan trọng nhất trong sản xuất sữa chua.

C₁₂H₂₂O₁₁ +  H₂O                        C₆H₁₂O₆    +     C₆H₁₂O₆

 Lactoza                                       Glucoza             fructoza

  C₆H₁₂O₆                      CH₃-CO-COOH

Glucoza                                axit pyruvic

CH₃-CO-COOH                                            CH3-CHOH-COOH    

 Axit piruvic        Enzim lactodehydrogenaza                axit lactic  

- Các vi khuẩn lactic ngoài việc tạo thành axit lactic còn tạo thành chất thơm.  Thường khi kết thúc quá trình lên men, pH đạt 4,2-4,3 là điểm đẳng điện của protein sữa làm cazein bị đông tụ. Các cazein canxi phân tán đều trong dịch sữa. Sự có mặt của acid lactic sẽ gây ra phản ứng tạo acid cazeinic không hoà tan, nhờ đó sữa từ dạng lỏng chuyển thành dạng đông tụ. 

NH₂–R(COO) ₂Ca + 2CH₃–CHOH–COOH                 NH₂–R(COOH) ₂ +

                                                                                        (CH₃–CHOH–COO) ₂Ca                                                                                                                                                                                                                                      

Trong các sản phẩm lên men có thể tìm thấy nhiều hỗn hợp giống men khác nhau tuỳ theo thời tiết, mùa vụ mà làm thay đổi tính chất của sản phẩm. Do đó để điều khiển quá trình lên men cần cấy vào sữa giống men sử dụng đặc trưng cho sản phẩm. 

Tiết 3: Giải đáp thắc mắc, đăng kí thời điểm báo cáo, nộp nội dung báo cáo bản Word cho giáo viên trước tiết 4.

Nội dung học tập HS cần đạt được:

-         Phân tích được các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của VSV trong nuôi cấy không liên tục

-         Giải thích được hiện tượng thực tế

(Những câu hỏi ở số thứ tự 6, bước 4- Xây dựng câu hỏi)

Tiết 4: Báo cáo phần nội dung dự án bằng Power Point và mang sản phẩm đến lớp

Tiết 5: Báo cáo (tiếp) sau đó tổng kết đánh giá.

Khoảng thời gian giữa các tiết học trên lớp HS chủ động thực hiện các hoạt động học tập theo nhóm hoặc các nhân tùy theo kế hoạch thực hiện mà HS đã phân công từ tiết 1.

Bước 6: Dự kiến đánh giá

Xây dựng phiếu đánh giá phù hợp với quá trình học tập theo dự án

(Tham khảo phụ lục 4: phiếu số 1,2,3,4,5,6A,7A, 7B)

Hình thức thực hiện (phát cho HS mỗi nhóm8 phiếu)

Kết quả đánh giá mà từng nhóm HS nhận được sẽ là

-                     Điểm số (A)

A = (Điểm do GV chấm + Điểm do H chấm) /2 + điểm thưởng

-                     Nhận xét: Kĩ năng, thái độ học tập