Danh mục sản phẩm
Sản phẩm mới
- Hotline tại Hà Nội
093.4619.456
- Hotline tại TP.HCM
090.188.4848
- Hotline tại Quảng Ninh
0988980308
Văn hóa dân tộc Thái trong quá trình hội nhập quốc gia để phát triển

1.2.3 Văn hóa dân tộc Thái trong quá trình hội nhập quốc gia để phát triển
Sự hội nhập của văn hóa dân tộc Thái nói chung và ở tỉnh Sơn La nói riêng là một xu thế vận động tất yếu. Quá trình hội nhập vào văn hóa quốc gia của văn hóa tộc người là một diễn trình lịch sử không phải hôm nay mới diễn ra mà được trải nghiệm, thử thách trong quá trình hình thành của lịch sử dân tộc quôc gia, quá trình Nhà nước trong lịch sử Việt Nam. Các triều đại phong kiến trước đây đã coi các dân tộc thiểu số miền “phên dậu” của tổ quốc, coi văn hóa của đồng bào là một bộ phận của văn hóa quốc gia. Văn hóa Thái nằm trong xứ “Hưng Hóa” xưa cũng đã được bác học Lê Quý Đôn thế kỷ XVIII ghi chép trong Kiến văn tiểu lục…cũng như trong các bộ sách của Quốc sử quán Triều Nguyễn.
Nói quá trình hội nhập quốc gia của văn hóa Thái ở Tây Bắc nói chung và ở Sơn La nói riêng là quá trình góp phần vào sự hình thành các Nhà nước và quốc gia trong lịch sử Việt Nam. Nhiều học giả cho rằng Thái là một bộ phận trong khối Tây Âu – cư dân ở núi, cạn …góp phần cùng cư khối Lạc Việt - cư dân ở vùng thấp, sông nước…tạo lập nên Nhà nước Văn Lang thế kỷ -III trước Công nguyên. Các nguyên do về phát triển kinh tế lúa nước, bảo vệ nền độc lập dân tộc, cố kết và đoàn kết cộng đồng của nhiều thành phần dân cư thuộc nhiều nhóm ngôn ngữ lúc đó trong lịch sử…đã là nguyên nhân lịch sử khách quan và chủ quan tạo nên sự hội nhập, tạo lập văn hóa quốc gia của nhiều thành phân dân cư trong đó có cộng đồng, tổ tiên của tộc người Thái hôm nay.
Quốc gia Việt Nam từ thế kỷ -III trước Công nguyên đến nay đã trải qua nhiều biến cố, thăng tầm trong dặm dài dựng nước và giữ nước. Đó cũng là quá trình thử thách “bản lĩnh, bẳn sắc” văn hóa của các tộc người và quốc gia. Đồng hành với văn hóa quốc gia, văn hóa Thái qua mỗi thời đại có sự đóng góp riêng về mặt lịch sử, về kinh tế, xã hội và luôn có một vị thế, sắc thái riêng trong vườn hoa văn hóa các dân tộc Việt Nam.
Trong thời đại Hồ Chí Minh thế kỷ XX, XXI văn hóa tộc người Thái có nhiều cơ hội đề hòa nhập và đóng góp vào văn hóa quốc gia những giá trị lịch sử, văn hóa nhân văn…giàu bản sắc:
- Văn hóa Thái đã góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ trên núi rừng Tây Bắc năm 1954 “chấn động địa cầu”, giải phóng một nửa đất nước. Sự hội nhập vào dòng thác cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) quản lý; sự tham gia cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ; vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hôi đấu tranh thống nhất nước nhà (1954-1975) và công cuộc xây dựng, phát triển, hội nhập của đất nước hiện nay là minh chứng cho sự hội nhập xã hội, ý thức chính trị - tiền đề cho những sự hội nhập của các giá trị văn hóa cụ thể của tộc người trong vườn hoa văn hóa Việt Nam đa sắc màu.
- Văn hóa Thái hội nhập vào thể chế văn hóa quốc gia, chịu sự điều hành quản lý thống nhất theo quan điểm, chủ trương, chính sách phát triển, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa tộc người và quốc gia. Là bộ phận của văn hóa quốc gia, văn hóa Thái được sự quan tâm của Nhà nước, chính quyền địa phương luôn hội nhập vào những hoạt động văn hóa chung như xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở theo tiêu chuẩn mới và thực hiện các Chương trình mục tiêu quôc gia về văn hóa…nhằm từng bước nâng cao đời sống và mức hưởng thụ văn hóa của đồng bào.
Số liệu thống kê của tỉnh Sơn La tuy không tách ra các dân tộc ở địa phương trong các tiêu chí nói chung và tiêu chí văn hóa xã hội nói riêng, song qua bức tranh Tỷ lệ các hộ dân cư, xã/phường/thị trấn, thôn/bản/tổ dân phố đạt chuẩn văn hóa năm 2010,2011,2012 dưới trên của 11 huyện thị trong tỉnh, chúng ta cũng có thể thấy được sự hội nhập vào xây dựng nếp sống văn hóa mới của đồng bào các dân tộc trong tỉnh nói chung và đồng bào Thái nói riêng:
- Biểu thống kê Tỷ lệ hộ dân cư, xã/phường/thị trấn, thôn/bản/tổ dân phố đạt chuẩn văn hóa tỉnh Sơn La (2012 -2014)
Đơn vị tính:%
STT |
Đơn vị huyện, thị |
Năm 2012 |
Năm 2013 |
Năm 2014 |
Tổng số |
63,60 |
57,35 |
57,50 |
|
1 |
Thành phố Sơn La |
82,82 |
86,72 |
83,83 |
2 |
Quỳnh Nhai |
53,61 |
43,55 |
51,18 |
3 |
Thuận Châu |
55,44 |
39,07 |
57,63 |
4 |
Mường La |
55,88 |
50,62 |
52,09 |
5 |
Bắc Yên |
57,23 |
49,40 |
48,63 |
6 |
Phù Yên |
77,00 |
68,82 |
63,98 |
7 |
Mộc Châu |
56,98 |
57,33 |
56,82 |
8 |
Yên Châu |
59,83 |
52,80 |
52,35 |
9 |
Mai Sơn |
70,46 |
66,58 |
46,92 |
10 |
Sông Mã |
70,05 |
59,85 |
65,00 |
11 |
Sốp Cộp |
41,50 |
33,21 |
36,40 |
12 |
Vân Hồ |
|
22,68 |
26,4 |
Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Sơn La, Niên giám Thống kê tỉnh Sơn La năm 2014, tr 343
Xây dựng hộ dân cư, xã/phường/thị trấn, thôn/bản/tổ dân phố đạt những tiêu chí “đạt chuẩn văn hóa” thì đồng thời cũng là quá trình các giá trị văn hóa mới của tộc người đang hình thành và một bộ phận những giá trị truyền thống bị biến đổi…Đó là xu thế tất yếu của quá trình hội nhập.
- Đó là quá trình hội nhập của các giá trị văn hóa vật thể - sản phẩm của nền văn minh nông nghiệp, thủ công vào các giá trị văn hóa vật chất của nền văn minh công nghiệp hiện đại mang tính quốc gia và toàn cầu. Tuy nhiên sự hội nhập của các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể cũng đặt ra nhiều vấn đề liên quan đến sự mai một nhanh của các giá trị truyền thống bởi ưu thế vượt trội của nền văn minh công nghiệp tác động vào thế hệ trẻ các tộc người nói chung và tộc người Thái nói riêng.
Khi giao thông phát triển, khi kinh tế thị trường, hàng hóa…phát triển thì đồng thời tạo ra những điều kiện vật chất mới của mặt hàng công nghiệp, hiện đại…tác động đến văn hóa trang phục, kiến trúc truyền thống, ẩm thực dân gian, đồ dùng, công cụ sản xuất…tiên lợi, sẵn có, đa dạng. Vấn đề đặt ra là, các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng Thái không thể “đóng kín”, không giao thoa với nền kinh tế mới, văn hóa mới…để phát triển; mà muốn phát triển thì không thể không tiếp cận, giao thoa, trao đổi về kinh tế, văn hóa, xã hội…Đó chính là quá trình hội nhập về vật chất (kinh tế và văn hóa phi vật thể) của cộng đồng Thái với các giá trị mới thông qua kênh “quốc gia” đến với tộc người. Qua tiếp biến, thử thách, nhiều giá trị văn hóa vật thể của cộng đồng Thái đã thể hiện được giá trị, vị thế của mình vào văn hóa quốc gia như Trang phục, Kiến trúc dân gian, Ẩm thực… Những tư duy của người Thái trong thiết kế trang phục, trong kỹ thuật kiến trúc, trong công thức chế biến món ăn…là giá trị quan trọng làm nên bản sắc văn hóa Thái, là hành trang không thể thiếu để hội nhập vào văn hóa quốc gia, góp phần làm phong phú các giá trị văn hóa quốc gia và quảng bá tinh hoa văn hóa tộc người.
- Là hành trang của các giá trị văn hóa phi vật thể được chọn lựa để hội nhập vào văn hóa quốc gia và làm giàu, hiện đại thêm văn hóa của tộc người. Hội nhập vào văn hóa quốc gia, văn hóa phi vật thể của cộng đồng Thái có những giá trị về văn nghệ dân gian, các lễ hội, những tín ngưỡng phản ánh đậm đà bản sắc, cá tính tộc người. Qua thời gian những điều xòe của người Thái đã xuât hiện trên sân khấu quốc gia và quốc tế; những tập tục tín ngưỡng dân gian trong cưới xin, tang ma, làm nhà, lễ hội…đã được phục hồi chấn hưng làm sống lại nhiều giá trị nhân văn sâu sắc một thời bị lãng quên hoặc cho là “mê tín dị đoan”… Khi hội nhập vào văn hóa quốc gia nhiều giá trị văn hóa phi vạt thể của cộng đồng Thái đã để lại ấn tượng sâu sắc cho đồng bào, đồng chí trong cả nước và cả bạn bè quốc tế khi có dịp chứng kiến.Khi hội nhập vào văn hóa quốc gia cọng đồng Thái mớicos dịp nhìn nhận lại những giá trị tinh hoa tốt đẹp của các giá trị tnh thần, cái gì cần gìn giữ, bảo lưu, phát huy; cái gì cần loại bỏ, cải thiện cho phù hợp với nhịp sống mới .
- Hội nhập vào văn hóa quốc gia, văn hóa Thái mà chủ yếu là – chủ thể văn hóa Thái ngày càng ý thức sâu sắc hơn vị trí của văn hóa tộc người trong văn hóa quốc gia, vai trò của văn hóa quốc gia đối với sự tồn tại, phát triển của văn hóa tộc người…qua đó để thấy được trách nhiệm của mình đối với những giá trị văn hóa của chính tộc người mình sáng tạo ra và trách nhiệm đối với việc góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc.
Quá trình hội nhập vào văn hóa quốc gia của văn hóa Thái là quá trình diễn ra trên nhiều bình diện, bối cảnh, hệ quả, tác động qua lại với nhau; là sự gắn kết sự phát triển của văn hóa cộng đồng Thái nói chung và ở Sơn La nói riêng với sự phát triển của văn hóa quốc gia theo một sự điều hành, điều tiết chung của Nhà nước. Quá trình hội nhập đó diễn ra trên những bình diện cơ bản:
- Sự hội nhập của văn hóa tộc người Thái ở Sơn la vào văn hóa quốc gia diến ra thông qua các chính sách văn hóa nói chung và đối với văn hóa các dân tộc thiểu số nói riêng. Đó là quá trình thực hiện các chức năng quản lý nhà nước về văn hóa; thực hiện quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về văn hóa trong cách mạng dân tộc dân chủ và xây dựng phát triển đất nước trong nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa.
- Hội nhập thông qua quá trình giao thoa và tiếp biến văn hóa giữa văn hóa tộc người Thái với văn hóa các tộc người anh em và với văn hóa quốc gia. Bản thân sự điều hành của hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa và tự thân sự vận động của văn hóa các tộc người trong xu thế phát triển chung của đất nước đã tạo ra những quá trình giới thiệu, trao đổi, tiếp thu học hỏi giữa văn hóa cộng đồng Thái với văn hóa quốc gia và văn hóa các dân tộc anh em.
- Hội nhập của văn hóa Thái với văn hóa quốc gia là quá trình “ cho và nhận” những giá trị văn hóa của tộc người mình và các tộc người khác để làm giàu vốn văn hóa dân tộc Thái. Đây là xu thế tất yếu của sự hội nhập, giao thoa làm biến đổi trong nhận thức của các “chủ thể văn hóa” để tạo ra những sự biến đổi cho phù hợp với cuộc sống mới trên nền tảng các giá trị văn hóa truyền thống.
- Đó là quá trình tiếp thu tinh hoa văn hóa quốc gia để trở thành một bộ phận của văn hóa quốc gia trong bối cảnh hội nhập, phát triển mới. Tinh hoa văn hóa quốc gia là những truyền thống và giá trị văn hóa cao đẹp phản ánh những nét chung, tụ hội các giá trị của các cộng đồng tộc người mang tầm quốc gia có thể đối sánh và khác biệt với các quốc gia khác được hình thành trong tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước qua nhiều thế hệ. Quá trình hội nhập của văn hóa Thái vào văn hóa quốc gia là quá trình học hỏi và được kế thừa để nâng tầm và lại góp phần vào giá trị chung của văn hóa quốc gia.
- Hội nhập của văn hóa Thái với văn hóa quốc gia là quá trình từng bước loại bỏ hủ tục, xây dựng những giá trị văn hóa mới phù hợp với điều kiện, tình hình và nhu cầu phát triển mới của tộc người, địa phương và quốc gia. Hội nhập văn hóa tộc người trên một bình diện nào đó có thể nói là quá trình “trao đổi chất” của các cơ thể sống để khỏe mạnh và thích nghi với điều kiện sống mới. Trong quá trình vận động tự thân văn hóa các tộc người sẽ thấy những yêu yếu tố mới cần xây dựng và loại bỏ những yếu tố văn hóa trước đây có vài trò trong đời sống cộng đồng nay nếu duy trì sẽ lại là bất cập, cản trở xu thế phát triển mới của cộng đồng.
- Hội nhập của văn hóa Thái vào văn hóa quốc gia đồng thời là quá trình bộc lộ tính hai mặt với những “cơ hội và thách thức”.
Cơ hội: Đây là điều kiện cho một không hai để tiếp cận với các luồng văn hóa đến từ bên ngoài mà trước đây trong xã hội “công xã nông thôn”, kinh tế “tự cung tự cấp”…văn hóa Thái vận hành theo lối “đóng kín” là cơ bản ít hoặc không có điều kiện để trao đổi văn hóa, học hỏi cái hay từ bên ngoài để làm giàu kho vốn văn hóa của mình.
Cái lớn hơn là trong quá trình hội nhập hiện nay nhiều giá trị văn hóa mới mang tính thời đại thông qua văn hóa quốc gia đến với các cộng đồng tộc người nói chung và cộng đồng Thái nói riêng, đó là những sản phảm, giá trị của nền văn minh công nghiệp tác động vào nền văn minh nông nghiệp của quốc gia và nhất là ở trình độ phát triển chưa cao trong xã hội nông nghiệp của cộng đồng Thái và các tộc người ở nước ta. Ưu thế của thời đại khoa học, công nghệ với những hiệu quả cao của sức sản xuất đã mang lại nhiều sự hấp dẫn đối với thế hệ trẻ các tộc người…Nếu được chuẩn bị tốt đê tiếp nhận, học hỏi thì cộng đồng Thái sẽ có những bước phát triển cao về đời sống kinh tế và văn hóa, hội nhập tốt để đáp ứng nhu cầu phát triển chung của quốc gia…
Thách thức: Ưu thế của văn minh công nghiệp cũng là những “thách đố đối với cộng đồng Thái trong tiếp nhận những giá trị của nó mà không “đánh mất mình”, không tự loại bỏ những bản sắc văn hóa, giá trị nhân văn của công đồng trong bối cảnh của nền kinh tế mới, của sự giao thao văn hóa mạnh mẽ bằng nhiều kênh thông tin.
Nền văn minh vật chất phong phú của xã hội công nghiệp sẽ từng ngày, từng giờ tác động vào từng gia đình, cá thể và cộng đồng bởi tính tiện lơi, phù hợp, thời trang…của nó hấp dẫn con người là xu thế tất yếu…Từ các yếu tố vật chất đó nó dần dần tác động đến suy nghĩ, làn biến đổi lối sống của chủ thể văn hóa – cộng đồng Thái và từ đó sẽ tạo ra những mai một bản sắc văn hóa của cộng đồng. Nếu như không có bàn tay quản lý tốt của nhà nước về văn hóa thì sẽ là những nguy cơ. Mầm mống dẫn đến mai một bản sắc văn hóa của tộc người.
- Hội nhập của văn hóa tộc người Thái vào văn hóa quốc gia là quá trình thông qua việc triển khai thực hiện các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và cơ chế quản lý về văn hóa của Nhà nước.
Nền văn hóa Việt Nam và của các tộc người nói chung dưới sự lãnh đạo của Đảng ta qua các giai đoạn cách mạng đều có những định hướng đê phù hợp với thực tại khách quan đáp ứng nhiệm vụ cách mạng và sự phát huy vai trò của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng. Văn hóa Thái trong cách mạng dân tộc dân chủ, trong đổi mới xây dựng và phát triển đất nước hiện nay…đã và đang được vận hành theo những nhiệm vụ
Bài viết liên quan